ssera caerulea - commentariolum. Tessera rubicunda — nota textualis. Tessera viridis — translatio. Tessera glauca —Ecphrasis. Σ — Nathan Chytraei scholium.

GEORGII BUCHANANI PARAPHRASIS
IN SECUNDUM LIBRUM PSALMORUM

XLII.
Quemadmodum desiderat cervus &c.
Meter: third Asclepiadean stanzas (3 lesser Asclepiadics + one glyconic)

Non cervus fluvios sic avet algidos
(Cervus turba canum quem premit) ut tui
Cor desiderio carpiter anxio,
Rerum conditor optime.

Huc me raptat amor dulcis, et impotens 5
Ardor ferre moras. O niveum diem
Qui templo reducem me statuet tuo! Σ
O lucis iubar aureum!

Ieiunus lacrimis pro dape se dolor
Pascit, turba meis obvia dum malis 10
Illudens rogat, “Heus iste tuus Deus
Cur nunc deserit exulem?”

At rursus bonitas quum subiit tua
Et menti auxilii certa fides tui
Illuxit trepidae, temporis illius 15
Me consolor imagine,

Festis quum populus me reducem choris
Faustisque excipiet vocibus, et Dei,
Pompa cum celebri, me comitabitur
Augusta ad penetralia. 20

Cur me sollicitis teque doloribus,
Mens aegra, exanimas? Pone metum, ac Deo
Te da, quo patriae vindice redditus,
Grates sospes adhuc agam.

Haec mentem recreat spes, licet aviis 25
Iordanis lateam saltibus, Hermonii Σ
Exul dura licet saxa perambulem,
Solis hospita belluis.

Quamvis agminibus me mala densius
Omni ex parte premant, quam super horridos 30
Montes grando sonat, quam mare verberat
Raucis littora fluctibus,

Tu si me placido lumine videris, Σ
Cedent tristitiae nubila. Tetricas
Moeroris tenebras discutiet mihi 35
Lucis dulce iubar tuae.

Laudes interea non mihi nox tuas,
Non curae impedient. “O columen meum
(Dicam) et certa salus, ludibrium feris
Cur me deseris hostibus?” 40

Dirumpor, tacitis aestuat ignibus
Pectus, turba meis impia dum malis
Insultans rogat, “Heus, iste tuus Deus
Cur nunc deserit exulem?”

Cur me sollicitis teque doloribus, 45
Mens aegra, exanimas? Pone metum, ac Deo
Te da, quo patriae vindice redditus
Grates laetus adhuc agam.

XLIII.
Iudica me, Deus, et discerne causam meam &c.
Meter: second Asclepiadean strophes (1 glyconic + 1 lesser Asclepiadic)

Vindex esto mihi, Deus,
Et patrocinio protege me tuo,
Oppressum scelere impio,
Et fraudum laqueos frange nefarios.
Vitae o praesidium meae, 5
Cur me praesidio destituis tuo?
Cur luctu vagor obsitus,
Dum saevae furias vito tyrannidis?
Profer lumen opis tuae.
Montem pande viam quae ferat ad tuum, 10
Montem quam proprie domum
Maiestate tui numinis incolis.
Atque aram adveniam ad tuam,
Ac te, laetitiae materiam meae,
Et grata cithara tibi 15
Grates laetus agam, conditor optime.
Cur moeres, anime anxie,
Ac me sollicito pectore maceras?
Omnem pone metum, ac Deo
Curam crede tui, quem super aethera 20
Cantu sospes adhuc feram,
Quum salvus patriae reddar amabili.

XLIV.
Deus, auribus nostris audivimus &c.
Meter: iambic strophes

Vestusta ad aures fama nostras attulit,
Serisque patres posteris
Stupenda facta tradidere a te, Deus,
Patrata priscis saeculis,
Eliminatis quum profanis gentibus 5
Et incolis prioribus
Horum labore fructibusque perfrui
Nostris dedisti patribus.
Certe nec armis lucidis, nec viribus
Debemus has victorias, 10
Sed nos favoris aura mollis, et tua
Protexit indulgentia.
Ergo, salutis auctor unice, o Deus,
Ades piis salutifer.
Te dante vires, hostium ferociam 15
Tam facile profligabimus,
Taurus minaci quam iacit cornu pilas,
Stipulaeve fasces aridae,
Superba regum colla crasso in pulvere
Prostrata conculcabimus. 20
Non arcus istam lethifer fiduciam,
Non mucro saevus ingerit.
Tu nos ab hoste subtrahes, sternes solo
Infensa nobis agmina.
Non ergo semper iure te cantabimus 25
Nostrae salutis vindicem,
Ac donec orbis astra volvet ignea,
Te prosequemur laudibus?
At nunc relictos obiicis ferocium
Iniuriae nos hostium, 30
Nec prodis ante nostra ductor agmina,
Qualis solebas antea.
Hosti imminenti terga cogis vertere,
Praedaeque das prementibus.
Pecus ut macello destinata exponimur 35
Caedentium libidini,
Omnesque terras barbararum gentium
Errore complemus vago.
Vaenum dedisti nos palam, nec auctio Σ
Te ditiorem reddidit. 40
Vicina nostris oppida insultant malis,
Cladesque rident. Fabula
Sumus prophanis nationibus, caput
Motant, labella exporrigunt.
Oculis oberrat usque contumelia, 45
Pudorque vultus inficit,
Dum voce acerba iniurias exasperat,
Minasque torvas adiicit
Hostis protervus. Obruti tot cladibus,
Tot undequaque instantibus, 50
Tamen nec unquam est animus oblitus tui,
Tecumque pacti foederis,
Sese nec ullis territus periculis
Avertit aut recta via
Pes flexit, etsi penitus abiecti interim 55
Abs te, licet draconibus
Immitioris gentis addicti iugo
Feramus umbram ergastuli, Σ
Et servitutem lugeamus, et necem
Vitae precemur taedio. 60
Iniqua meritis si tuis oblivia
Offuderint se mentibus
Nostris, manusve supplices protendimus
Diis impiarum gentium.
Id te lateret, abditas qui pectoris 65
Prorsus latebras inspicis?
Te propter, odio caeteris populis sumus,
Et instar ovium caedimur.
In te favoris pendimus poenas, tui
Amoris odia nos premunt. 70
Exurge, similem somnolentiae moram,
Salutis author, corripe.
Cur ora condis, immemorque negligis
Tuos malis in ultimis?
Afflictus animus, et malis praesentibus 75
Lassus, futuris anxius,
Succumbit oneri. Strata tabescunt humi
Defecta membra viribus.
Exurge, genitor, et vigore corporis
Animique cassos subleva, 80
Clemens bonusque nos ab hostis impii
Immanitate libera.

XLV.
Eructavit cor meum verbum bonum &^c .
Meter: dactylic hexameters

Cor micat, exultant trepidis praecordia fibris, Σ
Eructantque novum gravido de pectore carmen.
Certat lingua animum fando, manus aemula linguam
Scribendo exaequare, me nova carmina regi
Dum cano, regi, hominum cui nemo e semine cretus 5
Audeat eximiae contendere munere formae,
Quem decorat lepor, et roseis affusa labellis,
Gratia, cui rerum coeli indulgentia spondet
Hunc fore perpetuum longaeva in saecla tenorem.
Ergo armis, invicte heros, age, fortibus apta 10
Ensem humeris, ensem per quem te gloria caelo
Aequat, et adversum fidens fer pectus in hostem.
Frena tibi currus verum moderetur et aequum,
Et quae praecipitem clementia temperat iram.
His ducibus tibi surget honos, tua dextera factis 15
Clara per ignotas fundet miracula terras,
Cordaque vulnificis figens inimica sagittis,
Sponte tibi coges validas procumbere gentes.
Nec maris aut terrae spatium, nec terminus aevi
Finiet imperium, sceptri moderamine iusti 20
Quod regis, et leges mollis clementer acerbas. Σ
Te super aequaevos omnes regnator Olympi
Diliget, et laeto vultum exhilaravit olivo
Unde tui mulcent populi nova gaudia mentes,
Pallia quum loculis tibi depromuntur eburnis, Σ 25
Et myrrhae passim lacrimae, stactaeque suavis Σ
Halitus, et molles casiae funduntur odores. Σ
Ancillae apparent genus alto e sanguine regum
Inter honoratas promptae ad tua iussa ministras.
At regina thori consors tibi dextera adhaeret, 30
Auro picta sinus, auro radiata capillos,
Misit ab Eois Ophyre quod flava caminis. Σ
Tuque adeo, regina, audi, et rem pectore conde,
Nec mea dicta nega placidas demittere in aures.
Iam nunc et patriam et patrem obliviscere, iam nunc 35
Ex animo caros penitus depone propinquos.
Unum oculis specta, unum animo complectere regem.
Regem oculis animoque, tuo qui pendet ab ore,
Unius et pulchris defixus vultibus haeret.
Hunc dominum agnosce, et supplex venerare, nec illo40
Officio studioque tibi concedet, et illa
Undarum regina Tyrus te murice et auro Σ
Accumulans colet, et vicina per oppida late
Procumbent tibi suppliciter gazisque potentes, Σ
Aut opibus clari, meritumque feretis honorem 45
Hunc populi. Pharii proles generosa tyranni
Tota decens, tota est gemmisque insignis et auro,
Et facies cultum illustrat, facieque decora
Pulchrior est animus. Tibi, rex, en ducitur uxor,
Dives opum, divis pictai vestis et auri Σ50
Virginibus comitata suis de stirpe propinqua,
Virginibus quas pompa frequens clamore secundo
Insequitur, plausuque fremens laetaeque choreae
Cantibus augustam laetas deducet ad aulam.
Neu desiderio nimium tangare tuorum, 55
Quod patres tenuere tui, tibi cara tenebit
Imperium adnascens sobolis numerosa propago,
Quos regere aspicies terras, totumque per orbem
Legitimis populos sceptris fraenare potentes.
Nec tu carminibus, rex magne, tacebere nostris. 60
Quaque patet tellus liquido circumsona ponto,
Posteritas te sera canet, dumque aurea volvet
Astra polus, memori semper celebrabere fama.

XLVI.
Deus noster refugium et virtus &c.
Meter: Alcaic stanzas

Quum muniat nos praesidio suo,
Virtute firmet, cum gravis intonat
Procella, fortunae periclis
Eripiat dominator orbis,

Nullam expavemus vim, quatiat licet 5
Orbem tumultus, terraque sedibus
Convulsa montium ruinis
Arctet aquas pelagi frementis,

Insana quamvis aequora saeviant,
Et vorticoso gurgite torqueant 10
Spumamque limumque, et procellis
Terrificis scopulos flagellent.

Nam civitatem, cui Deus unice
Indulget, aris et propriam suis
Dicavit, algenti pererrans 15
Lympha fugax hilarat liquore.

Occulta ne vis aut timor hosticus
Urbis quietem sollicitet, Deus,
Gentis suae intentus saluti,
Praevenit auxiliis pericla. 20

Gentes tumultus concitet impias,
Et regna belli concutiat furor,
Flammis fremat caelum coruscis,
Terrificet labefacta tellus.

Hac et duelli pacis et arbiter 25
Stat, praeliorum qui regit exitus,
Munimen, et nostrae salutis
Praesidium, Deus Abrahami.

Venite, adeste, et cernite non prius
Audita, mira, incognita, quae Deus 30
Patravit in terris ab ortu
Solis ad Hesperium cubile.

Funesta belli incendia sustulit,
Fregit cruentae spicula lanceae,
Contrivit arcus, et volucres 35
In cinerem minuit quadrigas.

“Sedate motus mentis,” ait Deus,
“Measque vires noscite, quem colet
Quocunque sub caelo repostas Σ
Gens hominum colit orbis oras.” 40

Hac et duelli pacis et arbiter
Stat, praeliorum qui regit exitus,
Munimen, et nostrae salutis
Praesidium, Deus Abrahami.

XLVII.
Omnes gentes plaudite &c.
Meter: 4-line stanzas of iambic dimeters

Telluris omnes incolae
Deo canoros edite
Plausus, canoris pangite
Laeti Deum praeconiis.

Deum verendum et arduum, 5
Malisque formidabilem,
Qui regna fastu turgida
Frenat potenti dextera,

Qui bellicosa compulit
Parere nobis oppida, 10
Nostrumque gentes inclytas
Armis coegit sub iugum,

Haereditatem qui suam
Nobis colendam credidit,
Unde Isaci nepotibus 15
Aeterna fulget gloria.

En templa scandit praevio
Laetum canente classico. Σ
En scandit auctor omnium
Vulgi secundis plaudibus. 20

Cantate laeta carmina
Deo, canora carmina
Cantate. Regi psallite
Iucunda vestro carmina,

Qui sceptra rerum temperat, 25
Ac regna terrae dividit.
Docti modorum dulcibus Σ
Hunc ferte in astra cantibus,

Qui dirigit mortalium
Res, et salubri vinculo 30
Legum coercet, lucido
E siderum praetorio. Σ

Ad hunc potentes gentium
Se contulere principes,
Ultroque colla sub iugum 35
Rerum dedere praesides.

Nostrum Deum diis caeteris
Sublimiorem agnoscite,
Caelum, solumque, et sidera
Suo regentem numine. 40

XLVIII.
Magnus Dominus et laudabilis &c,
Meter: iambic strophes

Rector beate caelitum, cui nil viget
Simile aut secundum, caelitum
Beate rector, sancta iure te Sion Σ
In astra tollit laudibus,
Sion opacam versa ad Arcton, regia Σ5
Formosa regis optimi,
Sion voluptas gentium, uberis soli
Arvis beatis accubans.
Sensere Domini vindicis potentiam
Solymae superba moenia, 10
Sensere numen, quum feroces viribus
Colere reges, copiis
Castrisque iunctis, servitutem civibus
Tuis minati et vincula.
Perstrinxit oculos intuentium stupor, 15
Et horror artus perculit,
Quales tremores querulus excitat dolor
Vexante partu foeminas,
Pavorque trepida sparsit attonitos fuga,
Euri procelli ut aequoris 20
Undas ab imis penitus attollens vadis,
Trepidas carinas dissipat.
Haec facta priscis retulere saeculis
Parvis parentes liberis,
Haec nos in urbe videmus Dei, ratis 25
Qui fraenat orbem legibus,
Haec urbe in illa vidimus, cui pervigil
Deus ipse custos excubat.
O sancte rerum genitor, in rebus malis
Tuam advocamus dexteram, 30
Tuas ad aras supplices advolvimur.
O rector orbis optime,
Tua laus per oras ultimas mundi, et tuae
Imago fulget gloriae
Et aequitatis. Te scelestos verbere 35
Plectente iusto, gestient
Colles Sionis, nec feret tacitum suum
Iudae propago gaudium.
Ite, et Sionem obambulate, moenia
Spectate, turres arduas 40
Numerate, fossam et aggerem intuemini,
Molesque celsas aedium.
Narrate natis, posterorum ut audiant
Et obstupescant saecula,
Solumque noscant et colant nostrum Deum, 45
Ortusque finisque inscium,
Qui sempiternus sempiterna nos ope
A fraude vique proteget.

XLIX.
Audite haec omnes gentes &c.
Meter: four-line stanzas of greater Alcaics

Audite, gentes, ortus et occidens,
Advertite aures, et medio dies Σ
Quos torret axe, et qui vitreum solum Σ
Ponti nivali finditis orbita.

Audite, sive ignotus, et infima 5
De plebe pauper, sive opibus potens,
Multaque fulges plebe clientum,
Aurique gazis ditibus incubas. Σ

Fontes recludam iam sapientiae,
Plenoque promam pectoris e penu 10
Prudentiam. Iam lingua recondita
Oracla gestit carmine pandere.

Cur congerendis me cruciem bonis,
Famemque et acrem pauperiem timens,
Ut vita curis anxia tristibus 15
Me tristiorem trudat ad exitum?

Gemmis et auro et murice divites
Superbientes adspice, qui sibi
Gaudent beato plaudere somnio,
Tutosque fluxis credere se bonis. 20

Germanus auro non redimet suum
De morte fratrem, nec pretio Deum
Donisve flectet fata retexere, Σ
Ut membra liquit frigida spiritus.

Sed nec perennes interitus moras 25
Dives pacisci, nec potis est putres
Ne solvat artus tempus edax: vetat
Id lege dura fixa necessitas.

Mors aequa stultis et sapientibus
Intentat arcum, par manet exitus 30
Vitae hos et illos, occupat improbis
Ignotus haeres parta laboribus.

Villae superbae delicias breves,
Luxuque structas regifico domos
Linquunt, sepulchrique irremeabilis 35
Tenebricosis sub latebris iacent.

Quid fama duris parta laboribus
Prodest? Inanis quid tituli decus?
Quid aura blandae laudis, et ambitus
Nomen futuris prodere saeculis? 40

Quum vani honoris ver breve floruit,
Lethale spirans mortis hiems, viros
Et bruta raptans interitu pari,
Oblivionis nube pari premit.

Hac stulti ierunt, hanc male providos 45
Ducet nepotes error in orbitam,
Quos mors sepulchri sub scrobe conditos
Depascet, imbelles ut oves lupus.

Aeterna caeli temperies pios
Manes fovebit lucis in aureae 50
Splendore, qualis mane fluit nitor
Per prata vernis picta coloribus.

Stultis senectus robora deteret,
Pro sumptiosis bustum erit aedibus,
At me benignus de barathri cavo Σ55
Specu remissum suscipiet Deus.

Nec te cupido sauciet aemula
Stuporve, si quem videris impia
De plebe fluxis conspicuum bonis,
Clarumve multa fulgere gloria, Σ60

Quum dexteram mors illacrimabilis Σ
Iniecit, et tam divite copia
Secum sub umbras nil feret, et comes
Infida bustum gloria deseret.

Dum commeantis pectora spiritus 65
Haustu calescunt, perfruitur bonis,
Seseque curat molliter, et monet
Omnes eundem pergere tramitem.

At quum parentes cesserit ad suos,
Longum dolebit stultitiam brevem, 70
Ad regna tractus lucis egentia,
Quae semper horror nubilis obsidet.

Rectrix honoris ni sapientia
Accesserit, brutis homo bestiis
Nil interest. Quos vita facit pares, 75
Expectat aeque inglorius exitus.

L.
Deus deorum dominus loquutus est &^c.
Meter: Alcaic stanzas

Qui fraenat aequis legibus arbiter
Superba regum colla minacium,
Vocabit in ius orbem ab ortu
Solis ad Hesperium cubile.

Vultu verendo tum sacer, ardua 5
Pulchrae Sionis de specula loquens,
Ad gentis humanae coactum
Concilium Deus ora solvet.

Non facta semper, non sinet impia
Impune grassari. Veniet Deus, 10
Flammae vorax illum antecedet
Vis rapidis agitata ventis.

Testes vocabit, cum populo suo
Acturus, ignes, lumine conscio Σ
Qui cuncta despectant ab alto, et 15
Omniparae sola vasta terrae. Σ

“Adeste primum gens mihi propria,
Gens sancta,” dicet, “cui super hostiis
Legem dedi rite offerendis,
Perpetuum pepigique foedus.” 20

Hic aequitatem iudicis igneus
Miratus aether, iustitiam Dei
Annuntiabit. Nam sedebit,
(Ne dubita) Deus ipse iudex.

“Audi, Abrahami progenies boni, 25
Peculiaris gens mihi. Te voco,
Testem benignitatis in te
Perpetuae, et solidi favoris.

“Non arguam te, quod mihi victimae
Cruore raro altaria sparseris, 30
Aut parcus armenti cremaris
Rara sacris holocausta flammis. Σ

“Non taurum egens te de stabulis peto,
Hircumve caulis. Omne pecus meum est,
Quod montium anfractus pererrat, 35
Quod nemorum tegitur latebris.

“Nec me volucris rupis in edito
Usquam recessu nidificans latet.
Non ulla picturato amictu
Ruris avis genialis hospes. Σ 40

“Quod si esurirem, scilicet ut petam
A te necesse est, arbiter aetheris,
Terrae, fretique, et quicquid ingens
Orbis habet gremio capaci?

“Taurine vescor carnibus, aut bibo 45
Hirci cruorem? Pectore candido
Grates age, et quovis litabis
Rite Deo sine caede voto.

“Tum deprehensus rebus in asperis
Securus implora, auxilium feram, 50
Grates ut accepta salute
Laetus agas, Dominumque laudes.”

At impium sic alloquitur Deus:
“Qua fronte leges tu recitas meas, Σ
Et ore sanctum impurus audes 55
Sacrilego memorare foedus?

“Tu legum habenis impatiens regi, Σ
Et institutis, moribus et bonis
Iuratus hostis, voce laudas,
Tecum animo mea verba rides. 60

“Cum fure furti consilium cois,
Moechis adulter te socium applicas.
Ad probra proiectus, dolosa
Perniciem meditare lingua.

“Cum fratre iuncti vincula sanguinis 65
Oris procacis non rabiem premunt.
Infamia germanum eodem
Dedecoras utero creatum.

“Et arbitraris me similem tui,
Quod perpetrata haec dissimulaverim? 70
Ne crede. Tecum expostulabo,
Ante oculos tua facta ponam.

“Considerate haec vos, quibus excidit
De mente caeca mentio numinis,
Ne, quum prehendam, nemo sit qui 75
De manibus mihi prensa tollat.

“Si victimam vis magnificam mihi
Mactare, laudes canta, age gratias.
Hac itur ad certam salutem,
Haec superos via pandit axes.” 80

LI.
Miserere mei Deus secundum magnam misericordiam tuam &c.
Meter: Sapphic stanzas

O salus rerum, lacrimis precantum
Mollibus flecti facilis, rogantem
Levis exaudi, scelerumque tetras
Ablue sordes.

Usque peccati lave et usque labem, Σ 5
Dum repurgatam maculis pudendis
Purius corpus niteat recocto
Ignibus auro.

Nam meam agnosco (pudet heu pigetque),
Ah miser, labem, vitiique foeda 10
Mentis obversans oculis imago
Semper oberrat.

Unus arcani es mihi testis, unus
Arbiter verax, temerario ausu,
Improbas linguas tua iudicantum 15
Facta refutas.

Quippe iam primo scelus usque ab ortu
Haeret, infectas vitians medullas,
Deque conceptu genetricis hausi
Semina labis. 20

At tibi cordi est sine fraude veri
Simplicis candor, fideique certae
Puritas, nullo labefacta duri
Turbinis ictu.

Hanc facis tanti, vitiis ut atris 25
Oblito, legum sapientiaeque
Tu mihi arcanae facilis beatum in-
dulseris haustum.

Ergo me hyssopi, sator alme, lustra
Frondis adspersu, maculaeque cedent, 30
Membra candorem tibi lota vincent
Pura nivalem.

Si bonus laetum placidusque mittas
Nuntium, tristem mihi recreabis
Gaudio mentem, stupidos recurret 35
Robur in artus.

Ne meos lapsus oculis acutis
Semper observa, numerave labes,
Sed malae culpae nimium tenaces
Ablue sordes. 40

Cor mihi rectum, scelerisque purum,
O potens rerum genitor, refinge,
Spiritum firmum renova novata
Cordis in aula.

Neu mihi avertas faciem, tuoque 45
Arceas vultu procul, auferasque
Spriritum sanctum, calida incitatus
Rursus ab ira.

Redde, speratae solido ut salutis
Gaudio per te fruar, inquieti 50
Spiritu motus animi rebelles
Principe firma.

Tum meo exemplo moniti scelesti,
Quos via flexit malesuadus error,
Denuo legum, duce me, tuarum, 55
Iussa capessent.

Expia noxa mihi, sospitator, Σ
Caedis infandae caput obligatum, ut
Te canam iustum, pariterque lapsis
Parcere largum. 60

Tu viam vocis mihi pande, mutum
Tu, Deus, linguae moderare plectum.
Tum feram late tua magna gentes
Facta per omnes.

Victimae si te caperent, dedissem 65
Victimam. Sed te neque sanguis hirci
Fusus aut sacris holocausta placant
Addita flammis.

Poenitens fraudum scelerumque pectus,
Spiritus fracti, mala cor perosum, 70
Haec Deum placant. Adhibe haec, et usque
Thure litabis.

Gentis humanae bone dux, Sionem
Quo soles vultu facilis tuere,
Pace florentes Solymae beatae 75
Protege rurres.

Tum tibi votis bona mens pudicis
Sacra persolvet. Sacer hircus ignes
Pascet, et sanguis vituli calentem
Imbuet aram. 80

LII.
Quid gloriaris in malitia, qui &c..
Meter: four-line stanzas of iambic dimeters

Quid gloriaris, impie
Tyranne, pravis artibus?
Innoxiis clementia
Divina semper excubat.

Tua lingua semper fraudibus5
Intenta comminiscitur
Nefas, nitente cotibus
Acutior novacula.

Te prava rectis plus iuvant,
Plus falsa veris recreant, 10
Dolisque pestilentibus
Libenter aurem commodas.

Ergo Deus te conteret,
Hominumque contuberno
Eliminabit, ac domum 15
Evertet omnem funditus.

Iustus videbit, et gravem
Dei pavebit dexteram,
Vanaque dignos exitus
Ridebit impotentia. 20

“En ille gazis,” inquiet,
“Malisque fidens artibus,
Securus ille numinis
Divinae opis nil indigens.”

Ego, ceu virens olivula, 25
Domini in agello consita,
Florebo, spe fretus bona
Caelestis indulgentiae.

Te semper in coetu pio
Fraudis celestae vindicem 35
Canam, et tuae clementiae
Spe dura cuncta perferam.

LIII.
Dixit insipiens in corde suo &c.
Meter: iambic strophes

Opinionum foeda mentem toxico
Corpusque scelerum sordibus
Contaminata turba, vela dum cupit
Suo furori obtendere,
Ferri ac referri sortis arbitrio omnia 5
Humana comminiscitur.
Ergo, exoluta numinis formidine,
Dat fraena turpitudini.
Scelesta, foeda, abominanda excogitat,
Excogitata perpetrat. 10
Ex arce celsa siderum deflexerat
Dominus in orbem lumina,
Si quem videret forte non penitus malis
Corruptum opinionibus,
Qui mentis oculis omnium fideliter 15
Rerum parentem quaereret.
Erroris omnes nubili fallacibus
illigarat cassibus,
Se cuncti eisdem polluere sordibus,
Nec recta cuiquam curae erant. 20
Ergo ille mitis, ille munificus parens,
Ira incitatus aspera,
“Gens,” inquit, “ista plena scelerum ac sordium,
Crudelis animo et impia,
Quae panis instar devorat plebem meam, 25
Ecquando cognoscet Deum?
Ecquando mentis lumine in periculis
Agnoscet orbis arbitrum?”
Certe timebit non timenda, et conscius
Vexabit horror pectora. 30
Nam Dominus ossa conteretque, et hostium
Ausus retundet impios.
Vultum pudoris turpibus sparget notis,
Turbabit animum infamia.
En unquam Eoo lucifer salutifer 35
Ab axe promet hunc diem?
Ab arce Dominus quum Dionis ardua
Speratam opem feret suis,
Patriaeque vinclis liberos hostilibus
Reddet nepotes Isacii, 40
Electa laudes illius gens ut canat,
Perfusa vero gaudio?

LIV.
Deus in nomine tuo salvum me fac &c.
Meter: four-line stanzas of iambic dimeters

Rerum parens, me protege,
Et saevo ab hoste libera,
Nomen boni ut colant tuum,
Et vim pavescant impii.

Audi benignus supplicem, 5
Nec durus aurem questibus
Occlude. Vitae nam meae
Crudelis hostis imminet.

Infestus hostis imminet
Vitae meae, nec vindicem 10
Dei potentis dexteram
Sibi imminentem respicit.

Rerum sed aequus arbiter
Opem feret. Periculis
Me liberatum fulciet, 15
Et sospitem tuebitur.

Suis peribit artibus
Scelesta fraus, et incident
In ipsa caeci retia,
Quae clam mihi tetenderant. 20

Liber periclo, victimis
Te munerabor. Te canam
Patrem, bonis placabilem,
Malisque formidabilem,

Qui libero molestiis 25
Mihi dedisti gaudia
Haurire laeto lumine
De clade gentis perfidae.

LV.
Exaudi, Deus, orationem meam &c.
Meter: Sapphic stanzas

Caelitum rector bone, mitis aurem
Admove in rebus trepidis vocanti,
Neu meos vultu tetrico severus
Despice questus.

Adspice attentus mihi quo tumultu 5
Aestuet pectus, gemitu dolores
Quo fremant, dum vis mihi frausque saevi
Imminet hostis.

Imminet saevus capiti tyrannus,
Et meae famae meditatur atrox 10
Crimen, et secum furit impotenti
Turbidus ira.

Cor micat, nervis trepidant solutis
Ossium nexus, animus labascit,
Semper et pallens oculis oberrat 15
Mortis imago.

Ergo sic mecum loquor: “O quis altos
Nubium in tractus celeri columbae
Me levet penna, nemorum et remotis
Sistat in antris, 20

“Ut procul cura trepida metuque
Montium solos habitem recessus,
Ocyor ventis ferar et corusci
Fulminis alis!”

O Deus, linguas male perde pravas, 25
Illitas linguas gelido veneno,
Quae dolis, probris, rabidisque vexant
Litibus urbem.

Sive lux fundat radios micantes,
Sive nox fundat tenebras opacas, 30
Excubant muris maledicta, vicis
Omnibus errant.

Vis, furor, fraudes, scelerum libido
Obsidet cunctos aditus viarum,
Et fames auri miseram trucidans 35
Foenore plebem.

Si palam saevos inimicus enses
Stringeret, si clam laqueos pararet,
Dente si famam peteret maligno,
Aequior essem. 40

Tu mihi insultas comes et sodalis,
Testis arcani taciturni et auctor
Consili, sacra totiesque iunctus Σ
Foedere mensae.

Gentis humanae moderator, orbem 45
Qui salutari regis aequitate,
Fraudis auctores scelerumque vivos
Obrue terra.

At mihi attentam dabis aequus aurem,
Sive lux promat radios ab undis, 50
Sive lux condat radios sub undis
Vespere sero.

Inter hostiles dabis ut tumultus
Tutus evadam. Mihi nam superbis
Viribus fretus numeroque saevus 55
Imminet hostis.

O potens rerum, sine fine poenis
Tu premes iustis scelus impiorum,
Arrogans pectus quibus obstinata
Intumet ira. Σ 60

Pace qui ficta simulant amicae
Mentis affectus, animoque virus
Occulunt, prisco neque facta curant
Foedere ritu.

Lacteus blando fluit ore rivus, 65
Bella cor spirat fera, suaviorque
Balsamo sermo secat instar ensis Σ
Vulnere caeco.

Tu tui curam Domino relinque,
Is tuos gressus reget, is dolores 70
Leniet, iustumque ope sublevabit
Rebus in arctis.

Impio, fallaci, avidoque caedis
Fila mors rumpet viridi in iuventa.
Me tui, rector bone, spes favoris 75
Certa fovebit.

LVI.
Miserere mei, Deus, quoniam &c.
Meter: Alcaic stanzas

Orbis creator, me bonus adspice,
Iniurioso quem pede prorutum
Hostisque conculcat, premitque
Assiduis agitans periclis.

Conculcat hostis me numero ferox, 5
Et insolenti saevitia premiat,
Nec liberas luces laborum,
Nec vacuas sinit ire noctes.

Seu luce terror sollicitus mihi,
Seu nocte circumstat, pater optime, 10
Spes rebus in duris mihi una,
Et columen superas salutis. Σ

Te fretus uno, pollicitis tuis
Innixus unis, nec metuam dolos
Mortalium caecos, minasque 15
Terrificas, et aperta bella.

Calumniantur quae loquor omnia,
Pravaque carpunt facta libidine.
Huc conferunt omnem laborem, ut
Exitium mihi moliantur, 20

Coetusque cogunt, et capiti meo,
Qua fraude, qua vi, iugiter imminent. Σ
Vestigia observant, nec horam
Insidiis vacuum relinquunt.

Impune tantam nequitiam ferent? 25
Pravique fructum consilii legent?
O arbiter mundi, nec illos
Praecipites agis in ruinam?

Meae labores tu numeras fugae,
Urna repostas tu lacrimas meas Σ 30
Servas, apud te certa constat
Usque mei ratio doloris.

Aurem vocanti tu facilem mihi
Das, atque inanes spes facis hostium,
Et signa non obscura amici 35
Das animi, et stabilis favoris.

Te fretus uno, pollicitis tuis
Innixus unis, nil metuam dolos
Mortalium caecos, minasque
Terrificas, et aperta bella. 40

Te semper ergo carmine patrio
Laudabo, vitae praesidium meae
Ex hostium ferro dolisque
Incolumis tibi vota reddam.

Te liberatus vindice, te meum
Firmante gressum, ne titubent pedes, 45
Dum spiritus fovebit artus,
Iussa sequar tua, rector orbis.

LVII.
Miserere mei, Deus, miserere mei &c.
Meter: strophes consisting of 1 dactylic hexameter + 1 iambic trimeter

Sancte parens, miserere animae pereuntis, et omnem
In te salutis quae locavit spem suae,
Meque tuis alis tectum defende, procellae
Dum saevientis impetus deferveat. Σ
Te voco, te (solum in rebus quod restat egenis) 5
Appello, supplex et tuam imploro fidem.
Te voco, qui cumulata mihi promissa refundes,
Et coepta duces prosperos ad exitus,
Qui mihi subsidium e coelo praebebis, et hostis
Iamiam imminentis liberabis faucibus, 10
Qui dabis auxilium ex adyto sublimis Olympi, Σ
Memorque fidei et pristinae clementiae.
Inter enim saevos habito feritate leones,
Flammam vomentes versor inter belluas,
Lingua quibus saevo proscindit acutius ense, 15
Dentes sagittis lanceaeque cuspide.
O Deus, augustum celso caput exere caelo,
Ostende terris gloriae iubar tuae.
Explicuere meis pedibus sua retia, terrae
Mihi saevus hostis penitus afflictum premit, 20
Et scrobibus fossis iter obsedere. Sed ipsi
Mihi paratas in scrobes caeci ruent.
Mens invicta malis, animi vigor integer, orbis Σ
Te voce rector, te celebrabit lyra.
Eia age depositis, mens, expergiscere curis, 25
Et tu, canora barbitos cum nabliis, Σ
Ocyus aurorae quam Lucifer excitet ignes, Σ
Aurora cantus quam volucrum exuscitet.
Te, pater alme, canam, populos tua facta per omnes,
Quacunque tellus panditur vates feram. 30
Nam tua siderei bonitas fastigia caeli,
Fidesque tractus nubium supervolat.
O Deus, augustum nitido caput exere caelo,
Ostende terris gloriae iubar tuae.

LVIII.
Si vere utique iustitiam loquimini &c.
Meter: Alcaic stanzas

Qui iura celso de solio datis,
Qui fraena legum flectitis, en erit
De plebis ut causis egenae
Iudicio statuatis aequo?

Quin mente prava nequitiam et dolos 5
Versant, sub umbra iustitiae tegunt
Iniuriam. Factis honesti
Obiiciunt speciem pudendis.

Materna ab alvo flagitii viam
Sensim sequuntur, perque suos gradus 10
Obliqua sectandi libido
Cum teneris adolescit annis.

Lingua venenum pestifera gerunt,
Auresque claudunt consiliis, velut
Obturat aures callida aspis, Σ15
Quae magicos metuit susurros.

Confinge malas, o Deus, impudens
Os comminutis contere dentibus,
Et rictibus saevis hiantes
Hos inhibe catulos leonum. 20

Emissa fracta cuspide spicula
Intercidant, nec vulnera perferant,
Ipsique vanescant repente,
Per bibulas velut unda arenas.

Sensim liquescant, tardigradus velut Σ 25
Limax, acerbo funere deserant Σ
Vitale lumen, more foetus Σ
Ante suum pereuntis ortum.

Florentis aevi in limine, turbinis
Vis atra tollat progeniem, prius 30
Quam surculus spinas tenellus
Exerat, et stimulis acutis

Foecunda late brachia porrigat.
Iustique poenae vindicis exitum
Laeti videbunt, impiique 35
Sub pedibus fluvium cruoris.

Vitae bene actae gens hominum sciet
Manere iustos praemia, at impios
Manere poenas, arbitrumque
Esse Deum sciet orbus aequum 40

LIX.
Eripe me de inimicis meis &c.
Meter: four-line stanzas of iambic dimeters

Ab hostis inclementia
Me, rector orbis, assere,
Defende vim crudeliter
Me semper oppugnantium.

Ab improbis me protege 5
Laetis cruore innoxio,
Meae salute per dolum
Qui caeca tendunt retia.

Ultro immerentis in caput
Consilia cuncta conferunt. 10
Exurge, teque pessimis
Fer obviam conatibus.

O arbiter mortalium,
Ex agminum caelestium,
Favore semper qui pios 15
Peculiari amplecteris,

Exurge, poenis impias
Compesce gentes, perfidis
Neu parce, qui sibi favent
Nefanda quum patraverint. 20

A sole Eoo ad Hesperum
Perambulabunt compita,
Et instar oblatrantium
Canum feroces obstrepent.

Nihil nisi merum crepant 25
Ferrum, cruorem, vulnera,
Et quae loquuntur propalam
Clam posse rentur obrui.

Meae salutis tu, Deus,
Tutela praesens, irritas 30
Ridebis iras, et tua
Me dextera tueberis.

Tu robur es meum, meae
Vires et arx fiduiciae,
Ergo quieto pectore 35
Expecto spe tui auxilii.

Discrimina imminentia
Ope antevertes, et malis
Fracta hostium superbia,
Laeto fruar spectaculo. 40

Ne prorsus impios tamen
Una ruina elimina,
Oblivioso ne pii
Torpore recta negligant,

Sed error illos dissipet 45
Vagos per orbis ultimas
Oras, tuaque dextera
Semen piorum protege.

Ob oris arrogantiam,
Virusque linguae noxium, 50
Mendacia et periuria,
Consume semen impium.

Evelle stirpe ab ultima
Iusti furoris impetu,
Ut norit orbis ultimus 55
Deum bonorum vindicem.

A sole Eoo ad Hesperum
Perambulabunt compita,
Et instar oblatrantium 60
Canum procaces obstrepent.

Passim vagati, pauperem
Victum ut parent, sub vesperum
Serum petant cubilia,
Victus egentes pauperis. 65

Ego interim Deum canam,
Fortem bonumque, in asperis
Rebus suorum vindicem,
Fidumque propugnaculum.

Deum canam, qui robore 70
Me fulcit, auget viribus,
Benignitate sublevat,
Tuetur arx ut aenea.

LX.
Deus repulisti nos &^c.
Meter: strophes consisting of 1 dactylic hexameter + 1 iambic trimeter

Sancte parens, nostris vitiis offensus, abactos
Pressosque duris dissipasti nos malis,
Placatus mitisque veni, iamque immemor irae
Salutis auctor ad tuos revertere.
Omnes ager rimis, te concutiente, dehiscit. Σ5
Committe rimas, refice quassatum solum.
Dura tuae genti spectacula ferre dedisti
Inebriatae poculo formidinis.
At trepidos laudemque animi miseratus egenos,
Signum salutis efferes, qui te colunt, 10
Veridicis freti oraclis, formidine mersum Σ
Erigere rursus audeant ut verticem,
Eripiasque tuos gelidi formidine lethi
Praesens, et opifer invocantes audias.
Audiit, ex adytoque Deus flammantis Olympi 15
Vocem rependit gaudii praenunciam.
En tibi frugiferos Sichimae dispertiar argos, Σ
Vallem Suchoti metiar decempeda. Σ
Nonne mihi parent Iacobi pignora, quisquis
Vel pecore tondet arva, vel vomere secat? 20
Oppida sub pedibus Syriae calcabo superbae, Σ
Moabum, Idumen, et Palaestinas domos. Σ
Quis mihi pandet iter munitas ductor ad arces?
Muros Idumes divitis quis diruet?
Quis nisi tu nostrae gentis, Deus, unice tutor, 25
Qui nos premendos hostibus reliqueras,
Offensus vitiis pravis, nec in arma ruentes
Nostros praeibas dux, ut ante, exercitus.
Nunc, pater, auxilium rebus bonus adfer in arctis,
Humana fallax credulos spes decipit. 30
Te duce, victrici decorati tempora lauro,
Pedibus prememus hostis arrogantiam.

LXI.
Exaudi, Deus, deprecationem meam &c.
Meter: four-line stanzas of greater Alcaics

Audi vocantem me bonus, et meis
Intentus aurem da precibus, Deus.
Proiectus oris orbis in ultimis
Ad te recurram rebus in asperis.

Me siste rupis culmine in arduo 5
Procul periclis. Semper enim tui
Spe fretus, hostis tutus ab impetu,
Munitae ut arcis praesidio fui.

Tentorio fac semper ut in tuo
Degam, sub alis protegar et tuis, 10
Qui lenis aurem das precibus meis,
Qui vota laetum ducis ad exitum.

Fraenare sceptris te metuentium
Haereditatem das mihi. Regiae
Tu longa vitae tempora porrigens 15
Nectes peractis saecula saeculis.

Securus ut te perpetuo colat
Rex, liberalem porrige dexteram
Fortuna in omni, quaque soles fide
Fac ut fruatur pollicitus tuis. 20

Ac tum periclis liber ab asperis,
Te voce, dulci te cithara canam,
Pacti tenacem, et munificum tuis,
Et vota ad aras perpetuo feram.

LXII.
Nonne Deo subiecta erit anima mea? &c.
Meter: iambic strophes

Mens acquiescit unice mea in Deo,
Hinc spes salutis, arduis
In rebus arx haec. Tutus hoc munimine
Nullum tremiscam ad impetum.
Quousque tectis fraudibus subvertere 5
Innoxium tentabitis?
Poenas daturi mox et ipsi, improvidi
Iamiam imminentis exitus,
Proni in ruinam incumbitis, ceu moenia
Saxis solutis putria, 10
Et interim omnes corporisque et ingeni
Vires eo contenditis.
Vobis placetis fabulis vanis, gradu
Turbetis impii ut pium.
Clam devovetis corde tacito, propalam 15
Laudatis ore subdolo.
At tu acquiesce, mens mea, in Deo tamen,
Hinc spes salutis, arduis
In rebus arx haec. Tutus hoc munimine
Nullum tremiscam ad impetum. 20
Spes inde vitae et gloriae pendet meae,
Et roboris fiducia.
Quocunque caeli gens colis sub sidere,
Huic crede rem, sobolem, domum.
Omnes ad illum mentis aegritudines 25
Et laeta defer et refer,
Semperque praesens numen eius omnibus
Adesse coeptis senties.
Ventosa regum et principum potentia
Est vanitate vanior, 30
Adeoque fumo levior, ut si principum
Hac lance vires omnium,
Inanitatem hac colloces, cunctis simul
Inanitas praeponderet.
Ne firma spera parta per vim, ne nimis 35
Confide stultis viribus.
Opes abundant affluenter? Ne bonis
Da rebus animum credulum.
Semel est professus, nec semel tantum Deum
Id profitentem audivimus, 40
Se posse solum cuncta, se solum bonum,
Et arbitrum rerum unicum,
Bonis benignum semper et placabilem,
Malisque formidabilem.

LXIII.
Deus, Deus meus, ad te de luce vigilo &c.
Meter: strophes consisting of 1 iambic trimeter + 1 pentameter

Deus, salutis auctor et custos meae,
Te veneror roseus quum fugat astra dies.
Te mens anhelat, membra sitiunt languida,
Terra velut pluvias arida quaerit aquas.
Quamvis arenas aridas aestu colam, 5
Praesentem Dominum mens videt usque meum.
Non aliter adyta arcana quam si conspicer,
Numinis adservant quae monumenta tui.
Nec dulcis aeque est vita quam benignitas,
Qua vitam munis prosequerisque meam. 10
Ergo remotis dissitus quamvis locis,
Praesidio tutus te celebrabo tuo.
Tui sonabunt nominis praeconia,
Quae dederis vitae tempora cunque meae.
Nec victus aeque recreat corpus, tua 15
Excitat ut mentem laus celebrata meam.
Tu nocte carmen, mane tu carmen mihi es,
Tu trepido praesens fers mihi semper opem.
Securus alis conquiesco sub tuis,
Teque procul curis et tua facta canam. 20
Te quaerit animus, te colit, te deperit, Σ
Tu valida fulcis me, pater alme, manu.
At qui laborant per nefas me perdere,
Consiliis pravis digna ruina premet,
Ferro profundent spiritum nefarium, 25
Membra dabunt avidis dilanianda lupis.
Rex laetus autem vindicem agnoscet Deum,
Et quicunque Dei numina rite colunt,
Metu stupentes conticescunt impii,
Spe stolida fluxis qui tumuere bonis. 30

LXIV.
Exaudi, Deus, orationem meam &c.
Meter: fourth Asclepiadean stanzas

Audi, sancte parens, non tetricus preces
Te poscentis opem rebus in asperis,
Et fallacis ab hostis
Vitam fraudibus eripe.

Pravorum tacitis factio me dolis 5
Oppugnat, trucibus consiliis fremunt,
Conspirantque scelesti.
Tu me, dux bonus, eripe.

Linguas ceu gladios exacuunt suas,
Oris pestiferi verba nefaria 10
Intentant, medicata
Tanquam spicula toxico,

Ut rectos animi ex insidiis petant,
Et securi avida mente coquunt nefas,
Nec quenquam malefacti 15
Formidant fore vindicem.

Designant animis horrificum scelus,
Et saevo laqueos consilio parant.
Inter seque loquuntur,
Nemo conscius haec sciet. 20

Cor, mens, ingenium, consilium, labor,
Huc tendunt, facies ut scelerum novas Σ
Et fraudum meditentur,
Hoc unum studium fuit.

Ast illos subiti cuspide spiculi 25
Incautos feriet magna Dei manus,
Et lethalia certa
Figet vulnera dextera.

Spectantes gelidus corripiet timor,
Auctori exitium quum videant suae 30
Dirum immittere linguae
Virosae mala toxica. Σ

Gens humana tuae robora dexterae
Agnoscet, meritis laudibus efferet,
Et mirabitur altae 35
Lumen perspicientiae. Σ

Iusti spes animos eriget, et Dei
Tutus praesidio laetitia fremet,
Et gaudentia corda
Vero simplice gestient.40

LXV.
Te decet hymnus, Deus, in Sion &c.
Meter: Sapphic stanzas

Te manent laudes, Deus, in Sione,
Hic tibi castis operata sacris Σ
Vota gens solvet tua, victimisque
Imbuet aras.

Quique tam praesens tibi supplicantum 5
Exitus votis tribuas secundos,
Te petent gentes sub utroque mundi
Axe iacentes.

Nostra nunc iustis scelerata facta
Nos premunt poenis, facilis querelis 10
Tu tamen flecti, mala servitutis
Vincula franges.

O quater, plusquam quater o beatos,
Quos leges, lectos facies amico,
Ut colant puri tibi dedicati 15
Atria templi.

Illa lux felix, cumulata cunctis
Lux bonis, pectus satiabit aegrum
Gaudio, quae nos reduces sacrata
Sistet in aede. 20

Annues nostris facilis querelis,
Finium terrae, Deus, ultimorum
Spes, et extremas maris ambientis
Gurgite terras.

Tum stupor mentes quatiet tuentum, 25
O Deus, nostrae columen salutis,
Te malis durum, miseris benignum,
Omnibus aequum.

Tu potens rerum, validisque pollens
Viribus, firmas stabili catena 30
Montium tractus, iugaque inquietis Σ
Tunsa procellis.

Tu maris nigris agitata ventis
Terga componis, cohibes rebelles
Gentium motus, placidaque mutas Σ 35
Pace tumultus.

Ultimi rerum tua signa norunt
Et pavent fines, quoties coruscis
Turgidum flammis fremuit sonoro
Murmure caelum. 40

Quique Phoebaeos habitant ad ortus,
Et quibus sera face Phoebus undas
Tingit, authore te hilares fatentur
Lucis et umbrae.

Tu solum terrae sitientis imbrem 45
Laetus invisis, gravidaeque nubis
De sinu fundis genitale pigros
Semen in agros.

Alveus pleno tibi semper amne Σ
Turgidus laeta novat arva fruge, 50
Floribus campos, nemorum virentes
Fronde recessus.

Rore tu leni sola contumacis Σ
Maceras terrae, subigisque glebas,
Ebrios sulcos viridisnte amictu Σ55
Messis inumbras.

Qua feres gressus, renovabis annum
Fertilem frugum, vegetansque foetus
Per cavas valles riguosque saltus
Impluet humor. 60

Gestiet pauper tuguri colonus,
Lacte distentas comitans capellas.
Mugient colles, et amica fessis
Sylva iuvencis.

Spes aratoris cupidas fovebat 65
Fluctuans latis seges alma campis,7
Ut canat festa tibi feriatus
Carmen in umbra.

LXVI.
Iubilate Deo omnis terra &c.
Meter: stanzas of 2 trochaic dimeters + 1 trochaic dimeter catalectic

Incolae terrarum, ab ortu
Solis ultimum ad cubile
Eia Domino psallite.

Eia Domino iubilate.
Nomen eius, numen eius 5
Ferte in astra laudibus.

Dicite ille, “”Rector orbis
Sancte, quam stupenda rerum
Est tuarum gloria!

“Quanta virtus, qua protervos, 10
Mente fracta, cogis hostes
Supplices procumbere!

“Te parentem laeta honoret,
Te potentem prona adoret
Tota rerum machina. 15

Voce blanda te canamus,
Barbito dulci sonemus,
Carminumque cantibus.”

Eia adeste, facta cunctis
Cernite admiranda seclis, 20
Acriterque expendite

Facta providi parentis,
Facta Domini consulentis
Arte mira servulis.

Vertit aequor aestuosum 25
Aridae in campos arenae.
Fluminis per alveum

Agmen ire gratulantum,
Ceu per arva sicca, fecit
Stante fluctu languido. 30

Fraenat unus orbem habenis
Sempiternis. Intuetur
Et pios et impios,

Nec sinit sibi rebelles
Viribus fretos superbis 35
Improbis votis frui.

Laus Deo nostro per omnes
Orbis oras, omnis unum
Laudet illum natio.

Morte liberavit unus 40
Nos propinqua, fulcit unus
Liberos firmo gradu.

Igne ut aurum, examinasti
Nos periclis, illigasti
Hostium nos cassibus. 45

Vincla lumbis, fraena malis
Sub tyrannis induisti
Impotentis imperi,

Sed per ignes, sed per undas,
Divitis tamen dedisti 50
Uber agri exercitis. Σ

Ergo supplex introibo
Templa, victimasque caedam,
Vota supplex offeram,

Vota duris in periclis 55
Nuncupata. Pinguis agnus,
Cornigerque agni parens,

Bos et hircus sanguine aras
Imbuent, nec thura deerunt
De Sabaeo stipite. Σ 60

Dum Dei benignitatem
Explico in me, cuncti adeste
Qui Deum veremini.

Audiit statim vocantem,
Nos vocantes audientem 65
Prosequemur laudibus.

Conscios sceleris nefandi
Supplicantes rector orbis
Aure surda respuit.

At mihi lenis bonusque 70
Supplicanti semper aurem
Non severam commodat.

Gratias ago parenti
Optimo, qui se roganti
Asperum non praebuit, 75

Qui sua benignitate
Destitutum non reliquit
Rebus unquam in asperis.

LXVII.
Deus misereatur nostri &c.
Meter: Sapphic stanzas

Arbiter mundi, placidus bonusque
Parce delictis, solito et favore
Terra fac laetis segetem, pecusque
Nutriat arvis,

Nota per terras bonitas ut omnes 5
Sit tua, et nostrae studium salutis,
Mente quos curas patria, tegisque
Rebus in arctis.

Ut tuas laudes populi per omnes,
Praedicent terras, bonitatis usque ad 10
Terminos rerum celebretur omnes
Fama per urbes.

Omnis exultet locus, omnis aetas
Gestiat plausu et fremitu secundo, Σ
Res quod humanas modereris aequi 15
Iuris habenis.

Ut tuas laudes populi per omnes
Praedicent terras, bonitatis usque ad
Terminos rerum celebretur omnes
Fama per urbes. 20

Si tuae genti faveas benignus,
Conditor mundi bone, messis agros
Vestiet, vites oleaeque colles,
Gramine colles.

Si tuae genti faveas benignus, 25
Conditor mundi bone, te pavebunt
Et colent gentes sub utroque mundi
Axe iacentes.

LXVIII.
Exurgat Deus et dissipet inimicos &c.
Meter: strophes consisting of 1 dactylic hexameter + 1 anapestic dimeter catalectic

O qui perpetuis orbem moderaris habenis,
Placidos bonus exere vultus,
Impietasque exosa tuas, pater optime, leges,
Tremefacta repente facesset,
Ut levis in tenues fumi vapor effugit auras, 5
Ut cera liquescit ab igni.
At laetis pia turba animis sua gaudia plausu
Testabitur, et tibi, rerum
Sancte parens, paeana canet, qui lucida caeli Σ
Veheris supera astra, nec aevi 10
Inclusus spatiis, aeternis legibus orbem
Aeternus et ipse gubernas.
Te canimus laeti, et laetos renovamus honores,
Qui celsi e vertice mundi
Respicis humanas curas, et patribus orbos 15
Pueros, viduasque maritis
Prosequeris patrio affectu, qui prole beata
Steriles solare hymenaeos. Σ
Compedibus vinctos solvis, populi arva rebellis
Bibulis obducis arenis. 20
Isacidae Nilo quum, te ductore, relicto Σ
Arabum per inhospita saxa
Errarent, tremuere soli penetralia, caelum
Maduit sudoris anheli
Imbribus, a vultu Domini conterrita durae 25
Tremuere cacumina Sinae. Σ
Arva sibi selecta bonus rigat imbre benigno,
Et quum labefacta fatiscunt,
Confirmat recreatque afflicta, suoque fruenda
Dat habere gregi, nec egenam 30
Temporibus duris virtutem deserit. Arma
Trepida formidine belli
Quum quatient animos, laetum celebrare triumphum
Teneris dabit ille puellis,
Sufficietque suas in laudes carmina. Reges 35
Numeroso milite freti
Terga dabunt latebrasque petent, spoliisque fruetur
Imbellis turba relictis.
Vestra licet somno sternantur corpora nigrae
Inter fuliginis ollas, 40
Illa tamen vincent nitidam candore columbam
Rutilae cervicis honore,
Quae nunc argentum nitidum, nunc lumina blandum
Radiantis provocat auri.
Quum Deus omnipotens traduceret agmina regum 45
Longo spectanda triumpho,
Squalida quae luctu et tenebris Solyma ante iacebat,
Nivea tum luce refulsit,
Ceu nive vicinos inter candentia colles
Salmonis culmina fulgent. Σ50
Usque sibi Basan placeat, iactetque superbus Σ
Fastigia proxima caelo,
Ne tamen herbiferos saltus, ne pascua sacro
Quam propriam pater omnipotens in saecula sedem 55
Legit, lectamque tuetur,
Ille pater quem caelituum tot millia currum,
Equitum tot millia stipant.
Sive ille excelsae vehitur per culmina Sinae,
Sua seu sacraria visit, 60
Seu scelerum vindex celebri petit astra triumpho,
Captivaque colla catenis
Vincta trahit, victae passim donaria gentes
Cumulant. Paulo ante rebelles,
Poplite nunc flexo venerantur templa Sionis. 65
Igitur celebramus honores
Iure tuos, nullum nobis qui munere lucem
Vacuum sinis ire, salutis
Unica spes nostrae. Nempe unus fraena gubernas
Vitae, irremeablis Orci Σ70
Unus claustra tenes, et nutum fata sequuntur.
Inimicos vulnere certo
Tu figis, longa scelerum tu sorde sepultis
Lethali tempora plaga
Dividis. At caros sic consolaris amicos, 75
Extremo alittore ponti
Vos ergo crudeli incolumes ex hoste reducam,
Rubri ceu trans freta ductos
Aequoris a savo incolumes servavimus Ogo. Σ
Caesorum in sanguine regum 80
Tingent crura, canes hostilia vulnera lambent.
Laetae spectacula pompae
Adspicient, pater alme. Tuo, pater alme, triumpho
Plaudent tua templa petentes.
Anteibunt qui voce canant, qui cymbala pulsent, Σ85
Cytharae tuba iuncta, tubaeque
Tibia, quaeque tuas celebrant, fortissime, laudes,
Doctae pulsare puellae
Tympana. Te populi coetu fremituque secundo
Et plausu ad sidera tollent, 90
Isacidaeque tuas in laudes ora resolvent.
Iuvenis de stirpe creatus
Beniamini, Iudaeque aderit generosa propago.
Neque clarus Zabulo deerit,
Nephthalidaeque duces. Nam tu tua iussa sequutis 95
Viresque animosque ministras,
Claraque victrici das tempora cingere lauro.
Solymae victoria praepes
Ex adytis volat. Ergo ferent tibi munera reges,
Atque ad tua templa ferentes 100
Munera te super astra ferent. Tu freta sagittis
Lethalibus agmina fundis,
Tu fortesque domas dextras, animosque rebelles,
Humiles tibi pendere cogis
Vectigal fractosque duces, avidique cruoris 105
Vindex populi agmina perdis.
Quique bibunt Nilum, qua mergitur aequoris undis,
Quique ipso fontis in ortu,
Accurrent, pacemque petent opulenta ferentes
Tibi munera supplice dextra. 110
Regna hominum celebrate Deum, date carmina regi
Qui templa gubernat Olympi
Aeterna aeternus, cuius mortalia cuncta
Vocem tremefacta pavescunt.
Hunc fortem celebrate, unique accepta referte 115
Bene gesti prospera belli,
Cuius in Isacidis resplendet gloria, cuius
Testantur robora nubes,
Cuius ab arcano templo venerabilis horror
Stupefacta in pectora manat. 120
Isacidum Deus ille, Deus qui robore nervos,
Animosque vigore suorum
Implet: ei laudes Iacobi dicite proles,
Etenim Deus ille deorum est.

LXVIIII.
Salvum me fac, Deus &c.
Meter: strophes consisting of 1 dactylic hexameter + 1 iambic trimeter

Sancte parens, fer opem lasso. Torrentibus undis
Pene obruerunt me malorum flumina.
Pes nequit in molli vestigia figere limo,
Pronumque inundans vertici fluctus rapit.
Dum clamo, arentes urit sitis arida fauces, 5
Spectando lassa torpuere lumina.
Me vexant odiisque premunt immanibus hostes,
Plures inumbrant quam capilli tempora.
Inque dies crescunt numero et, ceu rapta rependam,
Bene parta per vim cogor illis reddere. 10
Simplicitas tibi nota mea est, bone conditor orbis,
Meaeque testis semper innocentiae es.
Fac, pater alme, bonis ne sint mea damna pudori,
Dum te colentes clade cernunt opprimi.
Te propter maledicta tuli et ludibria vulgi, 15
Te propter ora turpis infecit pudor.
Me vitant fratres, et eadem e matre creati
Me ceu scelestum abominantur filii.
Uror, et ira coquit penitus praecordia, leges
Tuosque ritus impii quum negligunt. 20
In tua quae iactant probra et convitia sacra,
In me recurrunt, corque vulnerant meum.
Si fleo ieiunus, si macero pectora curis,
Rident, probrisque prosequuntur lacrimas.
Si tegor incultos saccis squalentibus artus, 25
Fio reptente fabula et ludibrium.
Me salibus petit e portae statione senectus, Σ
Et ebriosae sum tabernae cantio.
Interea curis, genitor, confectus acerbis
Ad te recurro. Tu benignus respice. 30
O genitor, sine fine bonus, sine fraude fidelis,
In rebus arctis da salutarem manum.
Erige pene luto absorptum, da figere gressum,
Crudelis hostis me eripe impotentiae.
Neu rapiat torrentis aquae violentia, neu me 35
Mergatve gurges, aut vorago absorbeat.
Sancte parens, nullos cuius clementia fines
Novit, vocantem et destitutum respice.
Ne faciem servo avertas, qui rebus egenis
Supplex opem orat: subito miserum subleva. 40
Mitis ades, serva hanc animam, ut pudor obruat hostes,
Qui ceu relictum me enecant convitiis.
Tu testis mihi probri ignominiaeque superbae,
Tu testis hostes quam proterve illuserint.
Cor dolor urebat. Socius mihi nemo doloris,45
Nemo dolorem qui levaret anxium.
Dulcia felle mihi tingebant fercula amaro,
Pro vino aceti porrigebant pocula.
Ergo victum illis vitient aconita vicissim, Σ
Moerorque laeta obnubilet convivia. 50
Unde sibi placidae promittunt otia pacis,
Hinc semen illis pullulet discordiae.
Caligent oculi et nutent vestigia, vires
Elumbe corpus deserant. Iram tuam
Sic meritos effunde super, tuus hauriat illos 55
Furor, colonis tecta vidua moereant.
Qui deserta habitet tentoria nemo supersit,
Quia persequuntur dextera afflictos tua,
Afflictos miserosque procaciter insultantes,
Verbis acerbant vulnera atque iniuriis. Σ 60
Tu sine peccatis cumulent peccata, nec unquam
Dulcem aequitatis sentiant fructum tuae.
Impia de tabulis viventum nomina dele,
Tuos nec inter hos recense filios.
Me tenuem afflictumque tua, pater optime, dextra 65
Erige, locoque siste tutum in arduo.
Hic ego carminibus rerum super astra parentem
Tollam, et celebri gratis in coetu agam.
Gratius hoc illi est quam si cadat hostis ad aram
Vitulus tenellus iam coniscans cornibus. Σ 70
Adspicient mites, et pectore gaudia volvent,
Deum colentum laeta corda gestient.
Audit enim Dominus tenues, nec despicit aegros
Ob nomen eius vinculis coercitos.
Unum igitur tellus colat hunc, et pontus, et aether, 75
Et quicquid aether, terra, pontus continet,
Qui facit incolumem pulchram florere Sionem,
Urbesque Iudae moenibus cingit novis,
Metiturque suis rura ante inculta colonis,
Tenenda blandis quae relinquant liberis, 80
Quae placida teneat series in pace nepotum,
Quicunque Domini nomen et numen colunt.

LXX.
Deus in adiutorium meum intende &c.
Meter: strophes consisting of 1 lesser Sapphic + 1 glyconic

O Deus, praesens ades, et periclis
Me praesentibus eripe.
O Deus, duros propera labores
Confestim auxilio ut leves.
Qui meam quaerunt animam erubescant, 5
Foedam ignominiam ferant,
Et fuga turpi doleant malignis
Qui me consiliis petunt.
Terga dent, fusos pudor ut perurat
Qui rident gemitus meos, 10
Teque clementi et placido fruantur
Qui gaudent placitis tuis.
Qui salutis spem posuere in uno
Te certam penitus Deo,
Gaudeant, semperque canant, “Perennis 15
Maiestas et honor Deo.”
Sunt meae vires et opes pusillae,
Sed tu me, Deus, adiuva.
Tu meae vires, mea spes opesque,
Festinus fer opem mihi. 20

LXXI.
In te, Domine, speravi, non confundar &c.
Meter: four-line stanzas of greater Alcaics

In te salutis spem posui meae,
Fac me perennis ne pudor obruat.
Audi vocantem lenis, et eripe
Hostis cruenti me violentiae.

Vitaque custos et columen meae, 5
Turrisque rebus semper in asperis,
Nunc turris esto et perfugium mihi,
Et saevientum subtrahe dexterae.

A vi scelestae subtrahe dexterae
Pendentem ab uno subsidio tuo, 10
Et qui iuventae tutor eras meae,
Orbam senectam viribus assere.

Tu me tuendum matris ab ubere
Duxti, pependit matris ab ubere
Spes nostra de te. Materies meis 15
Una est perennis laus tua cantibus.

Ceu continenter prodigium malis Σ
Natum ferendis, rideor impiis,
Sed me malorum fluctibus obrutum
Spes una fulcit praesidii tui. 20

Me lux videbit, me tenebrae tuas
Laudes canentem. Iam senio gravem,
Fractisque lasso corpore viribus,
Ne me impiorum trade libidini.

Et clam susurrant, et caput in meum 25
Occulta tendunt retia per scelus,
Et dum scelestum propositum premunt,
Aiunt, “Ope illum destituit Deus.

“Instate fracto, prendite perdite
Nudum salutis vindice.” Tu, Deus, 30
Ne linque fretum praesidio tuo,
Praesensque saevis hostibus eripe.

Pudore vultus inficiat rubor
Hosti doloso, fraude nefaria
Qui me aucupatur. Moereat irrita 35
Conata, vanum lugeat exitum.

Liber periclis, carmine te novo
Pangam tenacem polliciti, et tuis
Promptum iuvandis, et numeris meis
Aptabo laudes innumeras tuas. 40

Canam potentem te dare prospera
Eventa, belli quum fremuit timor.
Canam fidelem reddere foederum
Promissa, largo non sine foenere.

Abusque primo flore puertiae Σ45
Laudum tuarum tu mihi carmina
Semper praeisti. Ne senio gravem Σ
Canumque nunc me, spes mea, desere,

Donec nepotum saecula noverint,
Me vate, quanto robore, qua fide 50
Me liberaris. Iustitiae tuae
Mundi convexa gloria transvolat. Σ

Rerum creator, quis similis tui?
Qui me malorum gurgite merseras,
Mitisqude vita rurus amabili 55
Tracto e profundo gurgite das frui,

Opesque honoresque accumulas bonus,
Ira remissa, et pectora turbida
Ergo te cithara canam
Nabloque, certa conspicuum fide. 60

O sancte, nostrae gentis ab ultimo
Protector ortu, vox mea te canet.
Te spirtus, te vita laboribus
Exempta duris, laudibus efferet.

Lux nulla solem proferet aureum, 65
Quae praedicantem iustitiam tuam
Non audiet me, rex bone, qui meis
Rubore vultum offuderis hostibus.

LXXII.
Deus, iudicium tuum regi da &c.
Meter: Sapphic stanzas

Da tuae regi, Deus, aequitatis
Ius ad exemplum dare, filioque
Regis, ut legum patriae ad salutem
Flectat habenas.

Ut regat iustis populum institutis, 5
Pauperum questus facili tuorum
Aure cognoscat, dirimatque lites
Legibus aequis.

Pace laetentur iuga montiumque
Horridi saltus. Genetrix quietis 10
Aequitas colles amet, asperosque
Ruris alumnos.

Ius suum det pauperibus, potentum
Curet ut ne vi tenues premantur,
Destruat quisquis miseros dolosis 15
Litibus urget.

Ut reformidet venientis aevi
Gens tuum nomen, sua sol diei
Donec effundet, sua luna donec
Lumina nocti. 20

Aequitas et ius veniens Olympo
Recreet terras, veluti sub aestu
Imber, et rores pluvii beatos
Ruris honores.

Floreat, rerum hoc moderante habenas, 25
Ius, bonae paces vigeant, perenni
Luna dum cursu rediens novabit
Menstrua vultus.

Imperi fines maris unda fluctu
Hinc et hinc claudat, spatiumque latis 30
Quod modum regnis faciat, sit idem
Terminus orbis.

Ad pedes illi cadat advolutus
Aethiops, hostes veniam precati
Supplices, vultus humiles comamque in 35
Pulvere verrant.

Qui tenent pontum refluique ponti
Insulas, regesque Arabum beati,
Thuris et dites venient Sabaei,
Dona ferentes. 40

Illum adorabunt, mare qua remotis
Obstrepit terris, metuentque reges.
Servient gentes sub utroque mundi
Axe iacentes.

Ille desertos ope sublevabit, 45
Eximet curis querulos, egeno et
Pauperi dextram dabit, obrutosque
Foenore solvit.

Nec velut vilem tenuis cruorem
Plebis effundi sinet. Ergo vivat, 50
Deque thesauris Arabum beatis
Munera sumat.

Ac suo regi bene comprecatus
Illius laudes canat, illum honoret,
Largam opum dextram celebret, patremque 55
Vulgus adoret.

Per feros montes segetem refundat
Terra, tam densis crepitans aristis,
Quam gravi cedros Libani flagellent
Murmure venti. 60

Augeat prolem numero carentem
Per vias urbis bona pax beatae,
Laeta ceu campis riguis per imbrem
Gramina surgunt.

Nomen aeterno iuvenescat aevo, 65
Filii nomen, iubar usque solis
Dum vagae fundet radiata terris
Lumina flammae.

Ille rex gentes faciet beatas
Quas sinu claudit refugo Amphitrite, Σ 70
Omnis hunc tellus canet Amphitrite
Cincta beatum.

Isaci gentis Domino Deoque
Laus, honor virtus. Opis haud egenus
Illa quae cuncti attonit intuentur 75
Perficit unus.

Nomen augustum canat omnis aetas,
Ulla quod nunquam taceat vetustas.
Nominis sancti penetret per omnes
Gloria terras. 80

Perge ad Psalmum LXXIII